Ons dialect

Het kleurrijkste dialect ter wereld...

Het Zichen-Zussen-Bolders zou, volgens een studie van de dialectoloog José Cajot (2011)

het klankrijkste (50 verschillende klanken) dialect ter wereld zijn.

Ons heemkundig onderzoek naar ons dialect is gebasseerd op studie naar ons dialect gevoerd door prof. dr. Cajot José (afkomstig uit ZZB) en dhr. Keulen Ronny (afkomstig uit Valmeer).

Het klinkersysteem van het Belgisch-Limburgse plaatsje Zichen-Zussen-Bolder (gelegen tussen Tongeren en Maastricht) bevat 50 fonemen:


14 korte en 14 lange klinkers (éénklanken)

8 sluitende korte en 5 sluitende lange tweeklanken

5 openende korte en 2 openende lange tweeklanken

1 drieklank

en 1 doffe e (ook sjwa genoemd)


Ter vergelijking


Soorten klinkers

Zichen-Zussen-Bolder

Genks

Nederlands

Duits

éénklanken

28

16

13

15

tweeklanken

20

4

3

3

sjwa

1

1

1

1

drieklanken

1

0

0

0

Totaal aantal klinkers

50

21

17

19

50 klinkers (één & meerklanken)

IPA-spelling (International Phonetic Alphabet)

Internationaal fonetisch alfabet [ʔɪntəɾna̙ʃoːˈnaːl foːˈneːtis ˈʔɑlfa̙bɛt]


Korte éénklanken


i

y

U

l

Y

ʊ

e

ö

o

ɛ

œ

ɔ

æ


ɑ


Lange éénklanken


i:

y:

U:

l:

Y:

ʊ:

e:

ö:

o:

ɛ:

œ:

ɔ:

æ:


ɑ:


Sluitende korte tweeklanken


li

Yy

ʊu

ɛi

œy

ɔu

æi


ɑi


Sluitende lange tweeklanken


ɛ:i

œ:y

ɔ:u

æ:i


ɑ:u


Openende korte tweeklanken


je


ja


Openende lange tweeklanken


jæ:


ja:

sjwa


Drieklank

ə


wöi

50 klinkers (één & meerklanken)

Limburgse dialectspelling


Korte éénklanken


ie

ü

oe

i

u

ó

é

ö

c

e

ù

ò

è


a


Lange éénklanken


īē

u (u)

ōē

é (é)

ú (ú)

ó (ó)

e €

eu

o (o)

è (è)

äö

ao

ae


a (a)


Sluitende korte tweeklanken


ëi

úi

óu

éi

hùi

òu

èi


ai


Sluitende lange tweeklanken


ei (ééi)

ui (äöi)

ou (aou)

aei


aau


Openende korte tweeklanken



ja


Openende lange tweeklanken


jae


ja(a)

Doffe


Drieklank

e


wöi


Meer weten over het "Limburgs dialect"

Voorbeeld 14 korte éénklanken

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

i

ie

dik

dik / diek

(kin) kin /kien

(pin) pin / pien

(wit brood) mik / miek

(kip) hin / hien

I

i

spin

spIn / spin

(hengst) hIngst / hingst

lInnen / linnen



e

é

vis

ves / vés

(mest) mes / més

(H-mis) mes / més



ɛ

e

lucifer

zwɛngel / zwengel





æ

è

bed

bæd / bèd

(stallen) stæl / stèl

(brug) bræg / brèg

(zakken) zæk / zèk

(mergel) mælger / mèlger

y

ü

boekje

bykske / bükske

(doeken) dyk / dük

(doekje) dykske / dükske

(lip) lyp / lüp


Y

u

ui

Yn / un

(dun) dYn / dun




ö

ö

(water)put

pöt / pöt

(kruk) krök / krök

(potten) pöt / pöt

(orgel) ölger / ölger

(spade) sjöp / sjöp

œ

ù

haasje

hœske / hùske

(klein haagje) hœgske / hùgske




u

oe

boek

buk / boek

(pop) pup / poep

(koek) kuk / koek

(broek) bruk / broek


ʊ

ó

zon

zʊn / zón

(ton) tʊn / tón

(gom) gʊm / góm

(bom) bʊm / bóm

(tong)tʊng / tóng - (long)lʊng / lóng

o

o

pintje bier

bok / bok

(pot) pot / pot

(rok) rok / rok

(kop) kop / kop


ɔ

ò

maagd

mɔg / mòg





ɑ

a

zak

zɑk / zak

(tak) tɑk / tak

(kat) kɑt / kat

(wol) wɑl / wal


Voorbeeld 14 lange éénklanken

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

i:

īē

bier

bi:r / bīēr

(vier) vi:r / vīēr

(stier) sti:r / stīēr

(brief) bri:f / brīēf


I:

é (é)

beer(varken)

bI:r / béér

(konijn) kI:n / knéén

(wijn) wI:n / wéén

(Kinderen) Kéénder


e:

e (e)

geit

ge:t / geet

(steen) ste:n / steen

(eik)  e:k / eek



ɛ:

è (è)

7 dagen-week

wɛ:k / wèèk

(beer) bɛ:r / bèèr




æ:

ae

landen

læ:n / laen

(pens) pæ:ns / paens

(geld) gæ:ld / gaeld

(maait) mæ:t / maet

(zaait) zæ:t / zaet

y:

u (u)

groen

gry:n / gruun

(vuur) vy:r / vuur

(stier) dy:r / duur



Y:

ú (ú)

kuiken

kY:ken / kúúke

(kommetje) kY:mpke / kúúmpke

(aan iets ruiken) rY:ken / rúúke

(trui) vrY:s / vrúús


ö:

eu

deur

dö:r / deur

(schaapje) schö:pke / scheupke

(gedoopt) gedö:p / gedeup

(schapen) schö:p / scheup


œ:

äö

klein dak

dœ:kske / däökske

(klein kasje) schœ:pke / schäöpke

(blad) blœ:dsje / bläödsje



u:

ōē

hoest

hu:s / hōēs

(boer) bu:r / bōēr

(kool) mu:s / mōēs

(muur) mu:r / mōēr


ʊ:

ó (ó)

huis

hʊ:s / hóós

(muis) mʊ:s / móós

(duif) dʊ:f / dóóf

(doos) dʊ:s / dóós


o:

o (o)

kous

ho:s / hoos

(schaap) scho:p / schoop

(lopen) lo:pen / loopen

(graet) gro:t / groot


ɔ:

ao

haas

hɔ:s / haos

(dak) dɔ:k /daok

(gras) grɔ:s / graos

(muziekzaal) zɔ:l / zaol


ɑ:

a (a)

handschoen

hɑ:s / haas

(voetbal) ba:l / baal




Voorbeeld 8 sluitende korte tweeklanken

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

Ii

ëi

knie

knIi / knëi

(niet) nIi / nëi




ɛi

éi

bij

bɛi / béi

(rij) rɛi / réi

(weide) wɛi / wéi

(snijden) snɛi / snéi


æi

èi

lelijk

læie / lèie

(beide) allebæi / allebèi




Yy

úi

koeien

kYy / kúi

(uier) Yyer

(moe) mYy

(voeten) vYy / vúi

(hoeden) hYy / húi

œy

ùi



(mensen) lœy / lùi

(vandaag) hœy / hùi

(klokken luiden) lœyen / lùien

(haren verliezen) rœy / rùi

ʊu

óu

koe

kʊu / kóu





ɔu

òu

nieuw

nɔu / nòu

(mouw) mɔu /mòu

(dichten) tɔu /tòu

(sloot)  zɔu / zòu

(vrouw) vrɔu / vròu

ɑi

ai

Maria

Mɑi / Mai





Voorbeeld 5 sluitende lange tweeklanken

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

ɛ:i

ei (ééi)

trein

trɛ:in

(plein) plɛ:in / plein

(de Lijn) de lɛ:in / de lein

(grijzen) grɛ:ize / greize

(konijnen) knɛ:ins / knein

æ:i

aei

eitje

æ:ike / aeike

(oogje) æ:igske / aeigske

(stenen) stæ:in / staein

(gemeen) gemæ:in / gemaein

(klein) klæ:in / klaein

œ:y

ui (äöi)

muizen

mœ:ys / muis

(huizen) hœ:ys / huis

(vlooien) lœ:ys / luis

(buis) bœ:ys / buis


ɔ:u

ou (aou)

duif

dɔ:uf / daouf (Zussen)

(duim) dɔ:um / daoum




ɑ:u

aau

oog

ɑ:uf / aauf (Zussen)


(oogst) ɑ:ust / aaust



Voorbeeld 5 openende korte tweeklanken

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

je

gekregen

gekrjegen / gekrjégen

(beker) bjeker / bjéker

(kameel) kjemel / kjémel


(geweven) gewjeven / gewjéven

paardje

pjædje / pjèdje





sleutel

sljötel / sljötel

(reuk) rjök / rjök




vogel

vwögel / vwögel

(blazen) blwözen / blwözen




ja

vaars

vjɑs / vjas

(aardpijp) jɑdspi:p / jadspīēp




Voorbeeld 2 openende lange tweeklanken

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

jæ:

jae

kerntje/(kersen)pitje

kjæ:ntje / kjaentje

(lantaarntje) latjæ:ntje




jɑ:

ja(a)

manskerel

manskjɑ:l  manskjaal

(lantaarn) latjɑ:n / latjaan

(grote pit) kjɑ:n / kjaan



Voorbeeld 1 doffe

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

ə

e

de

də / de

hət / het

(kapelleke) kapelləkə / kapelleke



Voorbeeld 1 drieklank

IPA

Limburgs

A.N.

ZZB 1

ZZB 2

ZZB 3

ZZB 4

ZZB 5

wöi

wöi

toren

twöin / twöin

(koren) kwöin / kwöin

(zoon) zwöin / zwöin

(doren) dwöin / dwöin